ECLI:NL:HR:2018:2393

Rechtbank:Hoge Raad

Datum: 21-12-2018

Onderwerp: Verificatie vorderingen

Overige onderwerpen: Verzet tegen ogv 4:218 lid 3 bij de kantonrechter

Rechtsgebiedenregister: Erfrecht, Personen- en familierecht

Vindplaats: Avdr.nl

Inhoudsindicatie:

Uitspraak:

21 december 2018
Eerste Kamer
18/01600
TT/IF

Hoge Raad der Nederlanden

Beschikking

in de zaak van:

[verzoeker] ,wonende te [woonplaats] ,

VERZOEKER tot cassatie,

advocaat: mr. J. van Weerden,

t e g e n

Mr. C.F.J.M. VAN LOON-GROENEN, in haar hoedanigheid van vereffenaar van de nalatenschap van [A] ,kantoorhoudende te Valkenswaard,

VERWEERSTER in cassatie,

niet verschenen,

en

1. [belanghebbende 1]
wonende te [woonplaats] ,

2. [belanghebbende 2] , wonende te [woonplaats] ,

3. [belanghebbende 3] , wonende te [woonplaats] ,

4. [belanghebbende 4] , [woonplaats] ,

5. [belanghebbende 5] , wonende te [woonplaats] ,

6. [belanghebbende 6] , wonende te [woonplaats] ,

BELANGHEBBENDEN in cassatie,

niet verschenen.

Partijen zullen hierna ook worden aangeduid als [verzoeker] , de vereffenaar en de belanghebbenden.

1Het geding in feitelijke instanties
Voor het verloop van het geding in feitelijke instanties verwijst de Hoge Raad naar:
a. de beschikking in de zaak 5493557 EJ VERZ 16-751 van de kantonrechter te Eindhoven van 1 februari 2017;
b. de beschikking in de zaak 200.212.679/01 van het gerechtshof 's-Hertogenbosch van 18 januari 2018.
De beschikking van het hof is aan deze beschikking gehecht.

2Het geding in cassatie

Tegen de beschikking van het hof heeft [verzoeker] beroep in cassatie ingesteld. Het cassatierekest is aan deze beschikking gehecht en maakt daarvan deel uit.
De vereffenaar en de belanghebbenden hebben geen verweerschrift ingediend.
De conclusie van de Advocaat-Generaal E.B. Rank-Berenschot strekt tot verwerping van het cassatieberoep.
De advocaat van [verzoeker] heeft schriftelijk op die conclusie gereageerd.

3Beoordeling van het middel

3.1

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.
(i) Bij beschikking van de rechtbank Oost-Brabant van 24 november 2015 is de vereffenaar benoemd in haar hoedanigheid met betrekking tot de nalatenschap van [A] , overleden op 17 april 2014.
(ii) Op 12 oktober 2016 is de uitdelingslijst gedeponeerd.

3.2

[verzoeker] is op 7 november 2016 bij verzetschrift als bedoeld in art. 4:218 lid 3 BW in verzet gekomen tegen de uitdelingslijst. De kantonrechter heeft dat verzet ongegrond verklaard.

3.3

[verzoeker] heeft hoger beroep ingesteld. Het beroepschrift is bij het hof ingekomen op 24 maart 2017.
Het hof heeft [verzoeker] in zijn hoger beroep niet-ontvankelijk verklaard. Het heeft daartoe geoordeeld dat op grond van art. 4:218 lid 5 BW in verbinding met art. 187 lid 1 Fw tegen de beschikking op verzet geen hoger beroep openstond, maar alleen beroep in cassatie, binnen een termijn van acht dagen.

3.4

Onderdeel 2 betoogt onder meer dat het hof heeft miskend dat art. 187 lid 1 Fw niet van toepassing is op beschikkingen van kantonrechters, nu in deze bepaling alleen wordt gesproken van beschikkingen van rechtbanken. Deze klacht faalt reeds omdat de kantonrechter onderdeel uitmaakt van de rechtbank.
Ook de overige klachten van dit onderdeel kunnen niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien art. 81 lid 1 RO, geen nadere motivering nu die klachten niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

3.5
De onderdelen 1 en 3 van het middel klagen voorts meer in het algemeen dat het hof heeft miskend dat de beroepsinstantie en beroepstermijn in deze zaak moeten worden bepaald aan de hand van art. 358 leden 1 en 2 Rv in verbinding met art. 261 Rv. Daarom stond volgens de onderdelen gedurende drie maanden na de beschikking van de kantonrechter hoger beroep open bij het hof. De onderdelen wijzen op de woorden ‘zoveel mogelijk’ in art. 4:218 lid 5 BW en betogen dat uit deze woorden geen stellige en zonder voorbehoud gegeven beperking op het algemeen geldende rechtsmiddel volgt. Volgens de onderdelen passen de door het hof aanwezig geachte beperkingen niet in het stelsel van de wet.

3.6

Bij de beoordeling van deze onderdelen wordt het volgende vooropgesteld.
Ingevolge art. 261 Rv is art. 358 Rv in een verzoekschriftprocedure van toepassing voor zover uit de wet niet anders voortvloeit.
Wat betreft de vereffening van een nalatenschap bepaalt art. 4:218 lid 5 BW dat bij het opmaken van de uitdelingslijst en het verzet daartegen “de dienaangaande in de Faillissementswet voorkomende voorschriften zoveel mogelijk overeenkomstige toepassing” vinden.
De Faillissementswet geeft voorschriften voor de door de curator op te maken uitdelingslijst (art. 180-183 Fw) en het verzet daartegen (art. 184-186 Fw). Art. 187 lid 1 Fw bepaalt: “Van de beschikking der rechtbank kan binnen acht dagen, nadat zij is gegeven, beroep in cassatie worden ingesteld door de curator en door iedere schuldeiser.”

3.7.1
Art. 4:218 lid 5 BW verklaart de voorschriften van de Faillissementswet ‘zoveel mogelijk’ van overeenkomstige toepassing op het verzet tegen de uitdelingslijst. Deze bewoordingen wijzen erop dat overeenkomstige toepassing van de voorschriften van de Faillissementswet op de verzetsprocedure uitgangspunt en geen uitzondering is.

3.7.2
Uit de parlementaire geschiedenis vermeld in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.8.1 e.v. volgt dat de wetgever voor de regeling met betrekking tot de uitdelingslijst bij de vereffening van een nalatenschap, zoveel mogelijk heeft willen aansluiten bij de reeds bestaande wettelijke regeling met betrekking tot de uitdelingslijst in een faillissement. De tekst van het huidige art. 4:218 lid 5 BW stond al in het aanvankelijke wetsontwerp. De toelichting (TM, Parl. Gesch. Vaststellingswet Erfrecht, p. 1013) vermeldt:

“In het algemeen moeten daarbij de bepalingen van artikel 185 en vlg. F.wet worden toegepast; slechts is bepaald, dat het verzet door de boedelrechter behandeld wordt. Nadere regels kunnen in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering gegeven worden.”

Wat betreft de woorden ‘zoveel mogelijk’ in de wettekst blijkt uit de verdere wetsgeschiedenis slechts dat de wetgever daarbij het oog had op het verschil in karakter tussen de vereffening van een nalatenschap en die van de boedel van een failliet verklaarde schuldenaar, wat enige nadere bepalingen gewenst maakte (MvA II, Parl. Gesch. Vaststellingswet Erfrecht, p. 1014). Die nadere bepalingen hadden geen betrekking op de rechtsmiddelen. Uit de wetsgeschiedenis blijkt niet dat de wetgever art. 187 lid 1 Fw heeft willen uitsluiten van de voorschriften die hier ‘van overeenkomstige toepassing’ zijn.
In dit verband verdient nog opmerking dat met de invoering van het huidige erfrecht per 1 januari 2003 een bijzondere regeling in de Faillissementswet betreffende de faillietverklaring en het daarop volgende faillissement van een nalatenschap is komen te vervallen (art. 198-202 (oud) Fw). Op de rechtsgang in dergelijke gevallen was art. 187 lid 1 Fw voordien rechtstreeks van toepassing. Het vervallen van de regeling van art. 198-202 (oud) Fw is toegelicht met het argument dat de nieuwe regeling van de vereffening van een nalatenschap, die mede op verzoek van de schuldeisers kan worden uitgesproken, hetzelfde doel dient als het faillissement van de nalatenschap en voor de regeling van dit laatste in de plaats komt (Kamerstukken II 1999/00, 27245, nr. 3, p. 10). Bij deze wijziging is niets opgemerkt over (een wijziging wat betreft) rechtsmiddelen. Hierin ligt een bevestiging besloten dat de wetgever art. 187 lid 1 Fw op de procedure bij de vereffening van een nalatenschap van toepassing achtte.

3.7.3
Uit art. 358 Rv in samenhang met art. 261 Rv volgt dat in zaken als bedoeld in art. 261 Rv hoger beroep openstaat “voor zover uit de wet niet anders voortvloeit”. Deze formulering laat toe dat van de regeling van art. 358 Rv wordt afgeweken in meer algemene bewoordingen, zoals die van art. 4:218 lid 5 BW in verbinding met art. 187 lid 1 Fw.

3.7.4
De klachten van de onderdelen 1 en 3 stuiten op het bovenstaande af.

4Beslissing
De Hoge Raad verwerpt het beroep.

Deze beschikking is gegeven door de vicepresident E.J. Numann als voorzitter en de raadsheren A.H.T. Heisterkamp, T.H. Tanja-van den Broek, C.H. Sieburgh en H.M. Wattendorff, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer M.V. Polak op 21 december 2018.