Overduin-uitspraak verscherpt regels stikstofsaldering: intern salderen met bemesting niet langer vergunningvrij

De recente uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ECLI:NL:RVS:2025:2404) in de zaak Overduin markeert een belangrijk moment in het Nederlandse stikstofbeleid. Waar eerder nog enige ruimte bestond voor intern salderen op basis van stikstofemissie uit bemesting – geregeld via algemene regels – is deze mogelijkheid met deze uitspraak nagenoeg van tafel geveegd.

Het woningbouwproject Overduin in Egmond aan den Hoef, dat voorziet in de bouw van 162 woningen nabij het Natura 2000-gebied Noord-Hollands Duinreservaat, was het toneel van deze juridische toets. De provincie meende dat een natuurvergunning niet nodig was, omdat het einde van agrarische bemesting de stikstoftoename van de bouwfase zou compenseren. De Raad van State heeft nu geoordeeld dat intern salderen met stikstofruimte uit algemene regels voor bemesting in de voortoets niet is toegestaan. Alleen bij een passende beoordeling – als een natuurvergunning noodzakelijk is – mag dit type saldering onder strikte voorwaarden worden meegenomen.

Deze uitspraak sluit aan bij eerdere jurisprudentie (Amercentrale, Rendac) en betekent dat intern salderen niet langer als juridisch vangnet kan dienen in de eerste fase van ecologische toetsing. Ook wordt duidelijk dat stikstofruimte alleen kan worden betrokken bij de referentiesituatie als de bemesting op dat moment nog zonder natuurvergunning zou zijn toegestaan. De juridische lat is dus opnieuw hoger gelegd.

Voor initiatiefnemers en overheden betekent dit meer onzekerheid, strengere eisen en een grotere kans op vertraging. Projecten nabij Natura 2000-gebieden zullen voortaan vrijwel altijd een passende beoordeling en vergunning nodig hebben – ook als ze leunen op het beëindigen van agrarisch gebruik. De Overduin-uitspraak onderstreept dat de ruimte voor juridische rek binnen het stikstofkader steeds kleiner wordt.